Ademgeluiden

Ademgeluiden bij duiven is een symptoom, welke verschillende oorzaken kan hebben. We onderscheiden verschillende soorten ademgeluiden o.a reutel, die droog vochtig kan klinken. Het wordt dan ook wel droge of natte coryza genoemd. Soms horen we in het hok een snik of zitten de duiven voortdurend te niezen. De bijgeluiden worden veroorzaakt door slijm in de luchtwegen of door aantasting van de syrinx, de stembanden van de duif. Meestal gaat dit verschijnsel gepaard met andere symptomen van ornithose, zoals een vuile neus en een nat oog. De duiven kunnen eenvoudig behandeld worden door een ornithosemiddel in het drinkwater te verstrekken. Een enkel geval wordt ingespoten met antibiotica of krijgt een pil of capsule met een ornithosemiddel. Ernstiger wordt het als de duiven met het hoofd omhoog en gestrekte hals een diep schrapend ademgeluid voortbrengen, terwijl ze achterover geleund op de staart zitten. (Zie duivenherpesvirus). Meestal verloopt zo’n ademhalingsaandoening in dit stadium fataal. Als enige behandeling kan de duif met antibiotica, die goed werkzaam zijn in de luchtwegen worden ingespoten om daarmee de bijkomende bacteriële infecties te bestrijden. Omdat de duif niet meer drinkt, moet voer en vocht worden opgespoten. We zien dit beeld ook bij een ernstige geelinfectie. De bek zit dan vol met gele brokken en vellen en er is soms ook ademnood. De aangetaste delen van de bek worden dan met een wattenstick met een verdunde jodiumoplossing aangestreken en de duiven krijgen een geelkuur in de vorm van tabletten of door middel van een oplossing van medicijnen die opgespoten wordt. In enkele gevallen is er in de mond of keelholte sprake van een bacteriële infectie of van een gezwel. In een enkel geval zijnde ademwegen aangetast door uitdroging. We zien dat na een lange warme vlucht. De duiven komen dan thuis met een schrapend bijgeluid van de ademhaling.

Een nat oog

Eén van de meest voorkomende afwijkingen is HET NATTE OOG. Hierbij is dan meer vocht dan normaal aanwezig. Normaal is de buitenkant van de oogbol iets vochtig. De oogbol moet namelijk GLAD, GLANZEND, VOCHTIG, DOORSCHIJNEND zijn. Bij een nat oog ligt er te veel vocht op de oogbol (cornea). Als reactie op de ontsteking komt er een extra traanproduktie waardoor oog en ooglid nat worden. Vaak is het oog het eerste waar een liefhebber naar kijkt bij een duif. Een nat oog valt dan ook snel op.   De oorzaken van een nat oog schuilen meestal in het ornithose-complex. De veroorzakers van dat ziektecomplex zijn verantwoordelijk voor een oogbindvliesontsteking. Vaak is dat éénzijdig (one eye cold), maar bij jonge duiven waarbij vaak oogbindvliesontstekingen, mogelijk als gevolg van het herpesvirus (vliesjesziekte ), te zien zijn, is dat altijd aan beide ogen. De one eye cold is vaak goed te behandelen met een ornithosemiddel in het drinkwater gecombineerd met een plaatselijke behandeling met oogdruppels. De vliesjesziekte is vaak veel moeilijker te bestrijden. Te vaak worden hiervoor oogdruppels gebruikt met antibiotica en corticosteroiden, met het nadeel dat hier hormonen gebruikt worden die problemen kunnen geven.   Hebben we bij een oogontsteking te maken met een andere veroorzaker, zoals een schimmel of een hardnekkige bacterie, dan dienen zeer snel passende geneesmiddelen toegediend te worden. We zien in die gevallen vaak pus uit het oog komen en een langdurige kuur met antibiotica of antimycotica (anti-schimmelmiddel) is noodzakelijk. Het kan gegeven worden door middel van injectie of pillen eventueel gecombineerd met oogzalf of druppels. Er moet bij een afwijkend oog altijd wel gekeken worden of er geen vuil in het oog zit. Als een oog nat is, kan dat komen door een oogbindvliesontsteking, maar het kan ook dat de oogbol zelf ontstoken is. Het komt nogal eens voor, dat duiven elkaar in de ogen pikken. Een beschadigd hoornvlies is een oorzaak dat een oog sterk gaat tranen. Als gevolg van die beschadiging kan ook weer een oogontsteking ontstaan met alle gevolgen van dien. De oogleden, die vaak verkleefd zijn, moeten van elkaar losgemaakt worden en er moet zalf op de oogbol gebracht worden. De grootste fout die een liefhebber hier kan maken, is ook weer de toediening van druppels of oogzalf met corticosteroiden, omdat die de genezing juist belemmeren, wat de duif op den duur een oog kan kosten   Wat ook nogal eens gezien wordt, is een oogontsteking als gevolg van een besmetting met paratyfusbacterie. De bacterie kan via de circulatie, maar ook via een verwonding in het oog zijn gekomen. Dit is een ernstige en pijnlijke zaak, waarbij de duif het oog voortdurend dichtknijpt. Meestal gaat het oog hierbij verloren en kijken we naderhand als ware in een holle ruimte, waaruit de lens verdwenen is. Het oog kan dan beter chirurgisch verwijderd worden.   Tenslotte zien we nogal eens een nat oog, dat is beschadigd door een pokkendifterie-woekering. Met een antibioticazalf komt dit probleem meestal na enkele weken goed. Pas op met jodiumtinctuur in de buurt van het oog, omdat het oog dan ernstig beschadigd kan worden. Een ander virus, het herpesvirus, dat ook al verantwoordelijk is voor de lastig maar verder onschuldige vliesjesziekte, kan ook ernstige ooglid en ooginfectie geven. Vaak zitten beide ogen dicht en komt er pus uit. Daarbij zijn die duiven ernstig ziek en zien we vaak ook gele aanslag (pseudomembramen) in de bek en de keel. De duif kan dan behandeld worden met een herpesvirus-remmende oogzalf.   We kunnen duidelijk stellen dat een duif zelfs met de minste of geringste oogaandoening niet ingekorfd kan worden. Oogaandoeningen moet bij duiven altijd met spoed behandeld worden. Dit onderzoek dient bij een dierenarts verricht te worden

Een scheve kop

Er zijn enkele oorzaken te noemen waardoor de kop van een duif een afwijkende stand kan krijgen. 1. Paramyxo is de meest voorkomende oorzaak. Soms is de afwijking zo ernstig dat de kop geheel gedraaid is, een andere keer staat de kop alleen wat scheef. Een enkele keer herstelt de afwijking zich maar is het te betwijfelen of de duif nog optimaal zal presteren. 2. De emtrylvergiftiging. Deze vergiftiging met een geelkuur die dimetridazole bevat, wordt dikwijls gezien. Teveel van dit middel (vooral door fouten in de dosering of door overmatig drinken tijdens het azen of tijdens warm weer) veroorzaakt hersenbloedingen met niet alleen een scheve maar ook vaak een trillende kop. Soms sterven de duiven eraan maar meestal herstellen ze, nadat ze enkele dagen schoon water gedronken hebben. 3. Door paratyfus kunnen de duiven een hersenvlies of middenoor ontsteking krijgen en ook dat veroorzaakt een scheve kop. Daarbij zijn de duiven in tegenstelling tot paramyxo, ernstig ziek en zullen in welhaast alle gevallen sterven. 4. Duiven vliegen nogal eens ergens tegenaan. Bijvoorbeeld tegen een glazen ruit van het duivenhok of van een woning. De kop krijgt dan als eerste een flinke klap waardoor er verwondingen kunnen ontstaan. Met rust verdwijnen die verschijnselen meestal weer.

De dikke buik, papkonten en legnood.

Vogels hebben in tegenstelling tot de mens geen middenrif, zodat borst en buikholte niet gescheiden zijn en dus één geheel vormen. Eigenlijk zouden we moeten spreken van borst buikholte of van lichaamsholte. Wanneer de inhoud van de buik veel groter wordt dan normaal, zal de buik aan de onder-achterzijde uitzetten, op de plaats waar geen ribben, borstbeen of bekkenbeenderen zitten. De vergroting van de buikinhoud kan verschillende oorzaken hebben. Het is opmerkelijk,dat dit bij duivinnen veel vaker voorkomt dan bij doffers. De oorzaak hiervan ligt in het feit, dat de verdikkingen vaak voorkomen door afwijkingen van de geslachtsorganen van de duivin.

Vet in de buik

In de winter krijgen de duiven dikwijls te veel voer. Het resultaat is dat zich vet gaat ophopen in het achterste gedeelte van de buik. We kunnen het daar voelen als een weke massa. Het onderhuids vet schijnt als een gelige massa door de buikhuid heen. Bij een nog grotere vervetting zal de buik zelf ook gevuld raken, waardoor de darmen en lever in hun functie belemmerd worden. Ook de bevruchting zal problemen geven evenals de ademhaling. Dit laatste door het dichtdrukken van de luchtzakken. De spieren zullen ook een gelige kleur vertonen. Er kunnen vetophopingen in de buik voorkomen, die als kleine vetvlokken in de buikholte verspreid liggen. Er kunnen ook zulke grote vetophopingen in de buik zitten dat ze flinke gedeelte van de buikholte in beslag nemen. Het overtollige vet kan door een operatie verwijderd worden. In ernstige gevallen is de hoeveelheid vet die bij zo’n operatie wordt weggenomen wel een theekopje vol. Bij kwaadaardige gezwellen is het succes van een operatie afhankelijk van de plaats waar ze zitten. Meestal moet de duif dan uit zijn lijden worden gebracht.

Vocht in de buik

Bij sommige problemen in de buik (bijvoorbeeld hart- of leverafwijkingen ) komt er een stuwing in de bloedvaten, waardoor vocht uittreedt en los in de buikholte komt. De oorzaak is dikwijls een buikvliesontsteking veroorzaakt door eiresten de baarmoeder ('eiperitonitis'). Bij dit alles zien we een dikke buik. Of er werkelijk vocht in de buik zit, kan men door een punctie controleren (men laat dan door een holle naald de vloeistof weglopen). De hoeveelheid is soms wel 100 tot 150 ml. Het aftappen van vocht los het probleem van benauwdheid direct op, maar het productie van het vocht begint weer opnieuw en keert weer opnieuw terug. Operatief kan men de achtergebleven eiresten verwijderen, maar meestal is door de ontsteking reeds zoveel schade aangericht, dat de eiproductie niet meer op gang zal komen. Ook de spijsvertering is vaak verstoord doordat de darmen vergroeit zijn.

Leucose

Leucose is bij duiven een ongeneeslijke leveraandoening. De lever wordt zo groot dat hij andere organen wegdrukt en de buik doet laten uitpuilen. De buik wordt zeer dik, terwijl de duif “scherp” (mager) wordt. Bij sectie blijkt dat de lever behalve sterk vergroot is, ook lichtgemarmerd van kleur is. De verdikking in de buik wordt ook vaak veroorzaakt door veel stuwingvocht. Euthanasie is de enige mogelijkheid.

Andere tumoren

Naast de genoemde leucose en vetgezwellen worden ook wel andere kankergezwellen in de buikholte aangetroffen. Vooral bij duivinnen wordt nog wel eens een tumoreuze ontaarding van de eierstokken gevonden. Een behandeling hiervoor heeft meestal geen zin. Gezwellen in de buik worden in de praktijk ook door röntgenologisch onderzoek of een endoscopische 'kijkoperatie' vastgesteld.

Legnood

Een enkele keer blijft het pas gevormde eitje in de eileider steken. Ook kan het gebeuren dat het ei met schaal en al in de baarmoeder blijft steken. Uiteraard is de buik dan verdikt en kunnen we het ei met de top van de vinger tussen de legbeentjes voelen. De duif zit vaak met de staart wat omhoog op het nest te persen. Duurt deze situatie langer dan 2 dagen, dan moet ingegrepen worden.

Darmdraaiingen en verstoppingen.

Bij uitzondering is de passage van de darm van de duif gestremd. Er vormt zich dan voor de verstopping een enorme ophoping van voedsel, waardoor de buik sterk kan opzetten. Door operatief ingrijpen kan de verstopping verwijderd worden.

Ernstige spoelworminfectie

Soms zijn de darmen zo overvol met spoelwormen dat ze sterk uitgezet zijn en zo de buikholte opvullen. Het beeld van zo’n wormenbuik is een opgezette buik, die wat zacht of week aanvoelt. Dikwijls zien we dan in de ontlasting wat drillerige stukjes slijmvlies, omdat de wormen het slijmvlies aangetast hebben. De behandeling bestaat uiteraard in het snel verstrekken van een wormkuur.

Breuk van het buikvlies

Wanneer er in het buikvlies en de buikspieren aan de onderkant van de buik een opening komt, dan kunnen het buikvlies en darmen op die plaats onder de huid zakken en spreken we van een breuk. De enige behandeling is een operatie, waarbij de darmen weer in de buikholte teruggeduwd worden en de breukport gesloten wordt. Dit probleem komt veelvuldig voor bij duivinnen.

Papkonten

Bij jongen valt het soms op dat ze tussen de één en drie weken na het spenen een sterk overvulde buik krijgen. De liefhebbers noemen dit een papkont. De stuitbeentjes wijken sterk uiteen en de buikinhoud voelt dik en waterig aan. Het blijkt dat de darmen vervuld zijn met vocht, vaak doordat de ouden veel vocht en weinig voer aan de jongen voeren. Alhoewel de schuld meestal niet bij de erfelijke aanleg van de jongen ligt, worden deze jongen door de omstandigheden tijdens de opgroei meestal geen goede vogels. Beter is het om ze op te ruimen.

Voortplantingsmoeilijkheden

Als een duivin geen eieren legt, kan dit door verschillende redenen veroorzaakt worden. Als tijdens het opgroeien van de duivin de eierstok niet of gedeeltelijk ontwikkeld is, zal ze nooit in staat zijn om een normaal ei te leggen. Is gebleken dat de duivin wel eieren kan leggen (bijvoorbeeld in de vorige jaren) en nu plotseling niet meer, dan kan het zijn dat de eierstok door een ernstige ontsteking (bijvoorbeeld door paratyfus) vernield is. Ook tumoren kunnen de eiproductie volkomen stil leggen. Het is mogelijk, dat een oude duivin geen eieren meer legt door het feit dat ze al te veel eieren gelegd heeft. Een goede kweekduivin die in enkele jaren 20 of 30 eieren heeft gelegd, is dan op. Het einde van de leg kondigt zich meestal aan als de duivin midden in de zomer of in de herfst nog slechts één ei legt en dan vaak ook nog een ei met een slechte kalkschaal of een veel te klein ei.

Gestoorde eipassage

Onbevruchte eieren worden gelegd wanneer de eieren niet 100% in orde zijn. Dit komt door een te snelle passage door de eileiders of omdat de doffer onvruchtbaar is, of de mannelijke zaadcellen het eitje niet bereikt hebben. In het laatste geval ligt het niet aan de doffer, maar moeten we de oorzaak bij de duivin zoeken. Het zou kunnen zijn, dat de Cloacaopening van de duivin verstopt is door vuil en/of veren. Een verstopping van de eileider is vaak een oorzaak van legproblemen. Er kunnen bijvoorbeeld ei of kalkresten in zitten, maar ook kan door een ontsteking de gehele doorgang versperd zijn.

Duiven lopen van het nest

Met ongedierte in het hok, zoals ratten maar ook bloedluizen, gebeurd het wel eens dat de duiven ’s nachts van de eieren aflopen. Wanneer men ’s morgens gaat kijken zullen de duiven wel weer broeden, maar intussen zijn de eieren voor een lange tijd koud geweest en is de kiem gestorven.

Braken

Braken is op zichzelf geen ziekte. Het is een uiting van het lichaam dat er iets mis is. Het probleem speelt zich meestal af in het maag-darmstelsel. Er is iets door de duif opgenomen wat braakwekkend is, er gaat een signaal naar de hersenen, alwaar het braakcentrum de informatie doorgeeft aan het maag-darmstelsel. Wat kunnen de redenen zijn voor braken bij duiven? 1. In de eerste plaats kunnen duiven een maag-darmontsteking hebben. Een ontstoken slijmvlies is een prikkel tot braken. Het slijmvlies van maag en darm kan door diverse oorzaken zoals o.a Paratyfus, coli, schimmels, gisten, haarwormen of adenovirussen ontstoken zijn. 2. Duiven kunnen ook gaan braken, omdat ze braakverwekkende stoffen hebben opgenomen of omdat sommige geneesmiddelen braakwekkend zijn. Na injecties met bepaalde antibiotica of na het toedienen van bepaalde wormmiddelen kunnen duiven gaan braken. 3. Soms braken de duiven omdat ze van bepaalde voedingsstoffen te veel hebben opgenomen. We zien dat nog al eens met grit, waar ze soms al te gretig van eten. Ook als de duiven naar het land zijn geweest, hebben ze zich wel eens overvloedig tegoed gedaan en gaan ze op het hok zitten braken. Op zich is dit niet zo’n probleem. Wel wordt het een probleem als de duiven gif op het land hebben opgenomen. Het braken blijft dan doorgaan en de kans dat de duiven sterven is groot. Concluderend kunnen we stellen, dat braken op zich niet veel hoeft te betekenen, maar blijft het doorgaan of gaan meerdere duiven braken, dient er verder onderzoek verricht te worden.

Diaree

Waterige diaree kan veroorzaakt worden door échte diaree vanuit de darm of door een overmatige hoeveelheid urine, die niet meer geconcentreerd word maar als plassen wordt onderscheiden.   1. Echte diaree Dit wordt veroorzaakt door een afwijking in de spijsverteringskanaal (darm, alvleesklier, lever e.d.). We zien dan vaak een slijmerige tot waterachtige, meestal groene ontlasting. De oorzaken zijn vaak bacterieel (groen slijmerig, paratyfus en coli), viraal (licht groen tot geel waterig, adenovirus) of parasitair (groen slijmerig, haarwormen; waterig drillerig, spoelwormen; waterig bloederig, duivenbot alleen waterig, hexamiten). Het is echter niet mogelijk om alleen aan de uitwendige vormen kleur van de ontlasting, de oorzaak vast te stellen. Een uitgebreid ontlastingonderzoek is de enige goede manier om de veroorzaker te vinden en een juiste behandeling in te stellen.   2. Valse diaree Soms is een wat waterige ontlasting niet verontrustend. Bijvoorbeeld, een duif die juist terugkomt van de vlucht heeft vaak wat waterige groene ontlasting. Een nerveuze jonge doffer die kort op weduwschap staat heeft ook dikwijls wat waterige afscheiding. Meestal komt dat echter doordat de duiven veel drinken en daardoor veel urine afscheiden. Waterige ontlasting zien we ook tijdens en na paramyxo-infectie. Het is één van de bekendste verschijnselen bij deze ziekte. De oorzaak is een nierbeschadiging die slechts langzaam herstelt. Ook bij de overgangsdiaree, waarbij de azende duiven overgaan van pap op vast voer, dus als de jongen een week oud zijn, krijgen de jongen en ouden een waterige ontlasting die te wijten is aan het vele drinken.

Mager worden

Als een duif mager wordt, kan dat verschillende oorzaken hebben. Een oude duif wordt op den duur, zeker boven de tien jaar magerder dan dat hij in zijn glorie jaren was. We zien dat soms ook bij duiven die er zwaar aan hebben moeten trekken bij het grootbrengen van hun jongen. Een duivin met grote jongen, die ook nog eens door haar doffer gedreven wordt zal zeker voor een korte periode afslanken. Ook duiven die een zwaar vluchtprogramma hebben gehad of die na een zware vlucht thuiskomen, kunnen wat schraal aanvoelen. Het zijn allemaal normale oorzaken.   Meestal liggen de oorzaken van het mager worden bij ziekten. Ziekten waarbij de duiven snel vermageren zijn; darmparatyfus, deno-coli, worminfecties en duivenbotinfecties. Daarnaast kunnen inwendige ziekten, zoals legnood met een buikvliesontsteking en tumoren in de buik, de oorzaak zijn van het vermageren. Ook ernstige luchtwegaandoeningen zoals de herpesvirusinfectie, waarbij de duiven nauwelijks door ademnood kunnen eten, kunnen er de oorzaak van zijn dat duiven mager worden.

Kreupel lopen en scheef vliegen

Enkele veel voorkomende oorzaken: 1. Paratyfus, deze ziekte kan gewrichtontstekingen tot gevolg hebben. 2. Andere bacterie kunnen ook een gewrichtontsteking geven bijvoorbeeld colibacteriën. 3. Een kneuzing of breuk. 4. Voetzoolwoekering. 5. Bij oude duiven ziet men dikwijls een overmatige hoornvorming onder de voetzolen. Wanneer daar kloven in komen, blijkt dat behoorlijk pijnlijk te zijn. Ook gebeurd het wel eens dat de liefhebber onbewust op de poot gaat staan, en dat niet in de  gaten heeft gehad.